การประกอบอาชีพของคนในหมู่บ้านหนองหนาว

                                                               สมุนไพรผักแพว

 เป็นผักสมุนไพรที่มีชื่อเรียกในแต่ละท้องถิ่นแตกต่างกันออกไป อาจทำให้มีชื่อคล้ายกัน หรือไปซ้ำกับพืชชนิดอื่นๆ ที่เป็นคนละชนิดหรือต่างวงศ์กันเลย ซึ่งอาจทำให้เกิดความสับสนได้ แต่ถ้าหากพูดถึงผักแพว เราจะนึกถึงผักที่มีใบเขียวเรียวแหลมคล้ายใบไผ่ (ทำให้ทางภาคเหนือเรียกว่าผักชนิดว่า “ผักไผ่“) และมีลำต้นสีแดงจนบางครั้งเราอาจเรียกว่า “ผักแพวแดง” แต่อย่าไปจำสับสนกับผักอีแปะที่ใบมีลักษณะเป็นรูปหัวใจ อันนั้นคือไม้ประดับนำเข้าจากต่างประเทศครับ ซึ่งผมได้รวบรวมข้อมูลจากที่ต่างๆ และผมขอสรุปตามความเข้าใจดังนี้ครับ

• ผักแพว หรือ ผักไผ่ หรือ ผักแพวไทย (บางพื้นที่อาจเรียกว่าผักแพวแดง) เป็นชนิดที่มีลำต้นแดง สามารถพบได้ทั่วไป (Polygonum odoratum Lour. จัดอยู่ในวงศ์ POLYGONACEAE)
• ผักแพวขาว เป็นชนิดเดียวกันกับผักไผ่ แต่มีลำต้นเขียวอ่อน (Polygonum odoratum Lour. จัดอยู่ในวงศ์ POLYGONACEAE)
• ผักไผ่น้ำ หรือ เอื้องเพ็ดม้า (Polygonum tomentosum Willd. หรือ Costus speciosus Smith จัดอยู่ในวงศ์ POLYGONACEAE)
• ผักแพวแดงฝรั่ง หรือ ผักแพวแดง (Iresine herbstii Hook. จัดอยู่ในวงศ์ AMARANTHACEAE)
• ผักแพวน้ำ (Alternanthera sessilis DC. จัดอยู่ในวงศ์ AMARANTHACEAE)
• ผักแพวขาว หรือที่นิยมเรียกว่า หญ้างวงช้าง (Heliotropium indicum Linn. จัดอยู่ในวงศ์ Boraginaceae)

ลักษณะของผัวแพว

• ต้นผักแพว จัดเป็นพืชล้มลุก มีลำต้นสูงประมาณ 30-35 เซนติเมตร ลำต้นตั้งตรงมีข้อเป็นระยะๆ ตามข้อมักมีรากงอกออกมา หรือลำต้นเป็นแบบทอดเลื้อยไปตามพื้นดินและมีรากงอกออกมาตามส่วนที่สัมผัสกับพื้นดิน เป็นพืชที่เจริญเติบโตได้ดีในที่ชื้นแฉะ เช่น ในบริเวณห้วย หนอง คลอง บึง หรือตามแอ่งน้ำต่างๆ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด และการใช้ลำต้นปักชำ (เมล็ดงอกยาก นิยมใช้กิ่งปักชำมากกว่า) พรรณไม้ชนิดนี้เป็นพืชล้มลุกพบได้ทั่วทุกภาคของประเทศไทย เพราะเกิดได้เองตามธรรมชาติ

• ใบผักแพว มีใบเป็นใบเดี่ยว ออกสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปหอกหรือรูปหอกแกมรูปไข่ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 2.5-3 เซนติเมตร และยาวประมาณ 5.5-8 เซนติเมตร ปลายใบเรียวแหลมคล้ายใบไผ่ แต่บางกว่า ขอบใบเรียบ ฐานใบเป็นรูปลิ่ม ก้านใบสั้นมีหูใบลักษณะคล้ายปลอกหุ้มรอบลำต้นอยู่บริเวณเหนือข้อของลำต้น

• ดอกผักแพว ออกดอกเป็นช่อ ช่อดอกมีดอกย่อยขนาดเล็กสีขาวนวลหรือชมพูม่วง

• ผลผักแพว ผลมีขนาดเล็กมาก
  

สรรพคุณของผักแพว

1. ผักแพวอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระหลายชนิด ที่ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานโรคให้กับร่างกาย และช่วยในการชะลอวัย (ใบ)
2. ช่วยป้องกันและต่อต้านมะเร็ง (ใบ)
3. ช่วยป้องกันโรคหัวใจ (ใบ)
4. ใบใช้รับประทานช่วยทำให้เจริญอาหาร (ใบ)
5. ช่วยบำรุงประสาท (ราก)
6. รสเผ็ดของผักแพว มีสรรพคุณที่ช่วยทำให้เลือดลมในร่างกายเดินสะดวกมากขึ้น (ใบ)
7. ช่วยรักษาโรคหวัด (ใบ)
8. ดอกผักแพว สรรพคุณช่วยขับเหงื่อ (ดอก)
9. ช่วยรักษาโรคปอด (ดอก)
10. ช่วยรักษาหอบหืด (ราก)
11. ช่วยแก้อาการไอ (ราก)
12. ช่วยในการขับถ่าย ป้องกันและแก้อาการท้องผูก และช่วยป้องกันมะเร็งลำไส้ใหญ่ เพราะเป็นผักที่มีไฟเบอร์สูงถึง 9.7 กรัม ซึ่งจัดอยู่ในผักที่มีเส้นในอาหารมากที่สุด 10 อันดับของผักพื้นบ้านไทย (ใบ)
13. ผักแพวมีรสเผ็ดร้อน จึงมีสรรพคุณในช่วยแก้ลม ขับลมในกระเพาะอาหาร แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ (ใบ,ยอดผักแพว)ใช้เป็นยาขับลมขึ้นเบื้องบน ช่วยให้เรอระบายลมออกมาเวลาท้องขึ้น ท้องเฟ้อ (ใบ,ดอก,ต้นราก)
14. รากผักแพว สรรพคุณช่วยรักษาโรคกระเพาะอาหาร (ราก)แก้กระเพาะอาหารพิการ หรือกระเพาะอักเสบ (ใบ,ดอก,ต้นราก)
15. ช่วยแก้ท้องเสีย อุจจาระพิการ (ใบ,ดอก,ต้นราก)
16. ช่วยแก้อาการเจ็บท้อง (ใบ,ดอก,ต้นราก)
17. ช่วยแก้อาการท้องรุ้งพุงมาน (ใบ,ดอก,ต้นราก)
18. ใบผักแพว สรรพคุณช่วยรักษาโรคตัวจี๊ด แต่ต้องรับประทานติดต่อกัน 5-8 วัน
19. ลำต้นผักแพว สรรพคุณใช้เป็นยาขับปัสสาวะ (ต้น)
20. ราก ต้น ใบ และดอก นำมาปรุงเป็นยาได้ใช้รักษาริดสีดวงทวาร (ใบ,ดอก,ต้นราก)
21. ช่วยรักษาโรคตับแข็ง (ใบ)
22. ช่วยลดอาการอักเสบ (ใบ)
23. ใบผักแพว สรรพคุณใช้แก้ตุ่มคัน ผดผื่นคันจากเชื้อรา เป็นกลากเกลื้อน ด้วยการใช้ใบหรือทั้งต้นนำมาคั้นหรือตำผสมกับเหล้าขาว แล้วใช้เป็นยาทา (ใบ,ทั้งต้น)
24. ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยตามร่างกาย (ราก)
25. ช่วยรักษาอาการปวดข้อ ปวดกระดูก (ราก)
26. ช่วยแก้เส้นประสาทพิการ แก้เหน็บชาตามปลายนิ้วมือปลายเท้า และอาการมือสั่น (ใบ,ดอก,ต้นราก)[8]
27. ใช้ปรุงเป็นยาบำรุงเลือดลมของสตรี (ใบ,ดอก,ต้นราก)

ประโยชน์ของผักแพว

1. รสเผ็ดของผักแพว ช่วยเพิ่มการเผาผลาญไขมันในเลือด เหมาะเป็นผักสมุนไพรลดความอ้วนได้โดยไม่ขาดสารอาหาร เพราะอุดมไปด้วยเส้นใยและวิตามิน แต่ต้องรับประทานในปริมาณที่มากพอหรือวันละไม่น้อยกว่า 3 ขีด
2. ผักแพวมีวิตามินเอสูง จึงช่วยบำรุงและรักษาสายตาได้เป็นอย่างดี โดยวิตามินสูงถึง 8,112 หน่วยสากล ในขณะที่อีกข้อมูลระบุว่ามีมากถึง 13,750 มิลลิกรัม
3. ผักแพวเป็นผักที่ติดอันดับ 8 ของผักที่มีวิตามินซีสูงสุด โดยมีวิตามินซี 115 มิลลิกรัม ต่อน้ำหนัก 100 กรัม
4. ผักแพวมีแคลเซียมสูงถึง 390 มิลลิกรัม ต่อ 100 กรัม จึงช่วยบำรุงกระดูกและฟันให้แข็งแรงได้เป็นอย่างดี
5. ผักแพวมีธาตุเหล็กสูงสุดติด 1 ใน 5 อันดับของผักที่มีธาตุเหล็กสูง
6. ยอดอ่อนและใบอ่อน ใช้ประกอบอาหาร หรือใช้รับประทานเป็นผักสด หรือใช้แกล้มกับอาหารที่มีรสจัด ใช้เป็นเครื่องเคียงของอาหารอีสาน อาหารเหนือ อาหารเวียดนามหรือนำมาหั่นเป็นฝอยใช้คลุกเป็นเครื่องปรุงสดประกอบอาหารประเภทลาบ ลู่ ตำซั่ว ก้อยกุ้งสด ข้าวยำ แกงส้ม เป็นต้น
7.